Ku baraaruga Gallada Illaahay ee noloshaada ku jira.
In qofku tirsado nimcooyinka uu haysto oo ku baraarugsanaado waxay wax badan ka badashaa hab fikirka qofka iyo qaabka uu u wajahayo dhibaatooyinka iyo duruufaha nolosha ee soo wajaha. Aadmigana waxa ku badan ku baraarugsanaanta dhibaatada iyo waxa inaga maqan raadintiisa, ee muhiimad badan ma siino waxa aynu haysano ku xamdigooda. Illahay quraankiisa wuxuu ku leeyahay isaga oo inta tusaya muhiima ay leedahay in aan ka mahadnaqno nimcooyinka aan haysano: ﴾لئن شكرتم لأزيدنكم ولئن كفرتم إن عذابي لشديد ﴿”Haddaad ka mahad celisaan (ku shukridaan) nimcooyinka aan idin siiyay, waan idiin badin (siyaadin) haddaad se ku kufridaan oo ka abaal dhacdaan, cadaabkaygu waa mid daran.” Ibrahim 7 tafsiirka Sheekh Maxamuud (AUN) Dhanka suugaanta Soomaaliga haddaynu uleexano, Hadraawi (AUN) waa kii tuducyo ka mid ah maansadiisa ‘Dabahuwan’ kusoo qaatay isla arintan isaga oo leh:
“Addoonku Rabbow ma dayo
deeqdaada intuu hantiyo
duntii maqan buu tebaa
wax uu degdeg kaaga filay
haddaanay ku soo dul quban
cadhuu la dakaamayaa
dibnuhu baryaday karaan
daryeel kama mahad ceshaan
jiilaal la darbaysanyahay
diihaal iyo gaajo kulul
haddii beri roob ka da’o
qof doogey markaas illow
siduu u ducayn yiqiin
xusuusba ka sii durduri
Nin duunyadu mool ku tahay
dadkiisuna maansha yahay
ayaa misna kuugu duda
waxaanu u daafad hayn
qofkaad shar u diiddan tahay
u doortay si kahyr ku jiro
ayaa misna kuugu duda
waxaad uga daacad tahay”
Haddaan wax yar is dultaagno erayadan cajiibka ah, nafteenana aynu muraayada hor gayno, waxaa inoo soo baxaysa in inteena badani ay ku sifoobayso tilmaamaha abwaanku sheegay ee sida wax loo baryo uun yaqaana, balse mahad celinta ka madhan. Marwalba oo duruuf iyo baahi ina qabsato waynu naqaanaa sida gacmaha kor loogu taago, marka ducadeena la aqbalo ee aynu muraadkeena helno, inyar mooyee inteena badani waaban iska illownaa inaynu baahi aragnay oo la inoo gargaaray.
Haddaan usoo noqdo faa’iidooyinka ku jira mahadnaqa iyo qaabka ay wax uga badalaan, waxaa jira cilmi baadhisyo badan oo ka hadlaya faa’iidooyinka ay leedahay in qofku tirsado nimcooyinkiisa oo ka mahad naqo. Haddaynu hal iyo laba kasoo qaadano daraasadahaas iyo natiijooyinka kasoo baxay, Dr. Robbert Emmons oo ah aqoonyahanada kasmo-nafeedka ee wax ka dhiga Jaamacada Kaalifoorniya ee Davis ayaa wuxuu sameeyay daraasad ay ku eegayaan sida mahad naqa iyo ka war haynta nimcooyinka aad haysato ay farxad kuu siin karaan, ayaa wuxuu ku ogaaday in ay is badal badan oo dhanka wangaasan ah kala kulmeen bukaano la daalaa dhacayay xanuunada dhimirka. Daraasadan oo uu ku eegay saddex kooxood ayaa waxa lagu ogaaday in qaybtii tirisay nimcooyinkoodu ay ka farxad badnaayeen qaybihii kale ee dhibaatooyinka hayta tirsaday. Marka qofku cabasho iyo catow uu maalinkiisa ku qaato, ama cadho iyo diiqad wakhtigiisa ku lumiyo, wuxuu dayacaa fursad uu nimcooyinka mawle ugu deeqay uga faa’idaysto.
Caqabadaha ka dhasha in uu qofku dhibaatooyinka haysta xoogga saaro waxaa ka mid ah, daal maskexeed hoos u dhiga hawl maalmeedkiisa sida in uu shaqooyinkii maalinlaha ahaa qaban kari waayo. Welwel badan oo hadheeya qalbigiisa si joogto ah maadaama wax lagu farxo oo noloshiisa ahi ayna u muuqan. Iyo in uu marwalba wakhtiga ku lumiyo waxa qayrkii haystaan ee isaga ka maqan, taas oo keenta in qofka xasadkiisu bato, dadka kaleba guulaha iyo horumarka ay gaadhaan uu ka xumaado ama u quudhi waayo. Waxa afkiisa ku bata erayada quusta iyo yasmada ah ee uu isku maaweeliyo marwalba oo cid uu yaqaaano ay talaabo horay u qaado.
Faa’iidooyinka mahadnaqa iyo nimco tirsashadu aad bay u bdanyihiin, haddaynuse hal iyo laba ka soo qaadano, 1. Waxay adkaysaa qanaacada nafta. Qofku marka oo xooga saaro waxa gacanta ugu jira ama hareera yaala, waxa dhadhan u sameeya noloshiisa taas oo yareysa welwelka gudeed ee ka dhasha damaca wax aanu gaadhi karin. 2. Waxaa badata deeqsinimada qofka. Qofku marka uu ogyahay waxa uu haysto kana mahad celiyo wixii la siiyo, wuxuu ku dedaalaa in uu hoos u fiiriyo cidda aan haysan intiisa in le’eg ee uu caawin karo. 3. In qofku dantiisa iyo hawlihiisa gaarka ah ku mashquulo. Taas oo yaraynaysa in uu cid kale wax ay haysato damco ama xaasido.
Waxaa jira saddex qaab oo qofku kor ugu qaadi karo ka warqabka nimcooyinka uu haysto iyo ka mahadnaqooda. 1. Samayso buug maalinle ah oo aad ku qorato nimcooyinka aad haysato ee illaahay ku siiyay sida caafimaadka, cibaadada iyo camalka wanagasan ee aad samaysaba. 2. La saaxiib dadka kugu baraarujiya hibooyinka aad leedahay in ka badan intay kuu sheegaan dhaliilahaaga. Saaxiibku waa muhiim, waxaana haboon in aad xulato saaxiib ku taageera e aan lugaha kugu dhagin. 3. Wax ka badal hab fikirkaaga iyo qaabka aad naftaada ula sheekaysato. Cadowgaaga ugu wayni waa naftaada, haka ogolaan inay ku han jabiso ama ku tusto inta kaa maqan. Marwalba adigu tus inta aad haysato ee aad hawlyaraan ku heshay.
